Tư duy logic là gì? Cách phát triển tư duy logic hiệu quả

Theo Báo cáo Tương lai Công việc: 2022 của Monster, giải quyết vấn đề – một khía cạnh quan trọng của tư duy logic, là một trong ba kỹ năng hàng đầu mà các nhà tuyển dụng đang tìm kiếm. Tuy nhiên, kỹ năng tương tự này cũng là nơi nhà tuyển dụng nhận thấy khoảng cách kỹ năng đáng kể nhất giữa những gì họ cần ở ứng viên và trình độ kỹ năng của ứng viên.

Logic là gì?

Từ “logic” xuất phát từ tiếng Hy Lạp cổ đại với tên λόγος (logos). Ban đầu, nó chỉ đơn giản là từ ngữ hoặc điều đã được nói. Tuy nhiên, trong nhiều ngôn ngữ châu Âu, “logic” đã trở thành có ý nghĩa là suy nghĩ hoặc lập luận.

Logic (hay còn gọi là luận lý học hoặc học lý trí) là khoa học nghiên cứu về các nguyên tắc và phương pháp suy luận đúng đắn. Nó giúp con người phân tích thông tin, đánh giá lập luận và đưa ra kết luận hợp lý. Logic nghiên cứu, phân loại cấu trúc của những khẳng định và các lý lẽ. Cả hai đều thông qua nghiên cứu các hệ hình thức của việc suy luận và nghiên cứu lý lẽ trong ngôn ngữ tự nhiên. Tầm bao quát của logic rất rộng, từ nghiên cứu các lý lẽ ngụy biện và nghịch lý đến phân tích chuyên gia về lập luận và quan hệ nhân quả.

Logic không chỉ được nghiên cứu như một nhánh của triết học, mà còn áp dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau. Nó được sử dụng trong lý thuyết lý luận, toán học, luật, khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo.

Tư duy logic là gì?

Tư duy logic không chỉ đơn thuần là sắp xếp thông tin theo trình tự mà còn bao gồm khả năng phân biệt giữa dữ kiện và ý kiến, xác định mối liên hệ nhân quả và đánh giá độ tin cậy của thông tin. Nó giúp con người tránh khỏi những sai lầm logic phổ biến như sai lầm logic ngụy biện, sai lầm logic hình thức và sai lầm logic thực tế.

Thuật ngữ tư duy logic có thể được định nghĩa đơn giản là hành động phân tích một tình huống và đưa ra giải pháp hợp lý dựa trên bằng chứng và dữ kiện. Nó tương tự như tư duy phê phán. Tư duy logic sử dụng các kỹ năng suy luận để nghiên cứu một cách khách quan bất kỳ vấn đề nào, giúp đưa ra kết luận hợp lý về cách tiếp tục. Ví dụ như khi đang gặp một vấn đề ở văn phòng, để giải quyết vấn đề đó, chúng ta sử dụng những dữ kiện có sẵn, lúc này chúng ta đang sử dụng các kỹ năng suy luận logic.

Tầm quan trọng của tư duy logic

Theo một báo cáo toàn cầu, giải quyết vấn đề, khía cạnh tư duy phản biện và logic, là một trong những kỹ năng hàng đầu mà các nhà tuyển dụng tìm kiếm ở ứng viên. Vì vậy, nó giải thích tầm quan trọng của tư duy logic hoặc khả năng lý luận.

Khuyến khích khả năng độc lập

Tư duy logic đóng vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng khả năng độc lập cho mỗi cá nhân. Nó giúp ta rèn luyện tư duy phản biện, phân tích vấn đề một cách khách quan, từ đó đưa ra những nhận định và quyết định sáng suốt dựa trên cơ sở lý trí và lập luận chặt chẽ. Nhờ tư duy logic, chúng ta không bị chi phối bởi cảm xúc, định kiến hay những tác động bên ngoài, thay vào đó có thể tự tin đưa ra quan điểm riêng và hành động độc lập.

Khả năng phân tích thông tin, đánh giá các lập luận và đưa ra kết luận hợp lý là nền tảng cho sự tự chủ trong suy nghĩ và hành động. Tư duy logic giúp tránh sa vào tư duy đám đông, hùa theo những trào lưu nhất thời mà không có sự suy xét thấu đáo. Thay vào đó, chúng ta có thể tự mình tìm kiếm thông tin, đánh giá các nguồn tin một cách cẩn trọng và đưa ra những phán đoán sáng suốt.

Thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới

Tư duy logic và sự sáng tạo, đổi mới tưởng chừng đối lập, nhưng lại có mối quan hệ mật thiết, hỗ trợ lẫn nhau. Tư duy logic cung cấp nền tảng vững chắc để xây dựng ý tưởng sáng tạo, đồng thời giúp đánh giá, lựa chọn và lý tưởng hóa những ý tưởng đó. Sự sáng tạo, đổi mới nảy sinh từ tư duy logic khi nó được kết hợp với trí tưởng tượng phong phú, khả năng kết nối các ý tưởng tưởng chừng như không liên quan và dũng cảm phá vỡ khuôn mẫu. Nhờ tư duy logic, chúng ta có thể phân tích vấn đề một cách cặn kẽ, xác định bản chất và những yếu tố then chốt. Suy luận logic từ thông tin thu thập được, từ đó đưa ra các giải pháp khả thi. Đánh giá tính hiệu quả, khả thi và tiềm năng ứng dụng của các ý tưởng sáng tạo. Tuy nhiên, tư duy logic chỉ là nền tảng, nó không thể tự mình tạo ra sự sáng tạo.

Tăng cường tư duy phân tích

Tư duy logic là nền tảng vững chắc giúp tổ chức và sắp xếp thông tin một cách khoa học. Nhờ vậy, chúng ta có thể dễ dàng phân tích vấn đề một cách cẩn trọng và hiệu quả hơn. Tư duy logic giúp nhận diện mối liên hệ giữa các yếu tố khác nhau trong một vấn đề, đồng thời xây dựng những lập luận chặt chẽ, không mâu thuẫn và có sức thuyết phục cao. Qua đó có thể hiểu được bức tranh toàn cảnh của vấn đề và đưa ra những đánh giá chính xác hơn.

Cách phát triển tư duy logic

Mặc dù tư duy logic là một kỹ năng mềm nhưng nó rất dễ luyện tập và cải thiện rõ rệt, giống như hầu hết các kỹ năng cứng mà chúng ta có thể học. Những cách tốt nhất để phát triển tư duy logic phải kể đến bao gồm:

Xây dựng thói quen sáng tạo

Hãy dành nhiều thời gian hơn cho những sở thích sáng tạo như chơi nhạc, giải câu đố và đọc sách. Đây là một số sở thích có thể kích thích trí óc và thúc đẩy tư duy logic một cách tốt hơn. Tư duy sáng tạo đến từ việc thực hành nhiều trong việc giải quyết vấn đề hơn. Càng thử thách trí óc của mình để trả lời cũng như giải quyết các vấn đề khác nhau trong công việc, chúng ta càng có được kỹ năng tư duy logic tốt hơn theo thời gian.

Hoặc các trò chơi chữ, vẽ tranh, vẽ và làm đồ thủ công là những thói quen sáng tạo khác nên thử để phát triển tư duy logic.

Học một kỹ năng mới

Học kỹ năng mới đòi hỏi sự kiên nhẫn, tập trung, thời gian và nỗ lực – tất cả những điều mà chúng ta cần khi cố gắng giải quyết một vấn đề mới. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc chúng ta phải học cách viết mã hoặc thực hành công nghệ phần mềm để cải thiện kỹ năng tư duy logic liên quan đến công việc. Ví dụ, học cách đan móc hoặc chơi một nhạc cụ mới sẽ giúp chúng ta linh hoạt tư duy logic khi phát triển kỹ năng mới của mình.

Luôn đặt câu hỏi, luôn tò mò

Một trong những cách tốt nhất để củng cố kỹ năng tư duy logic là đặt câu hỏi về những điều mà chúng ta thường chấp nhận là sự thật. Việc thường xuyên đặt câu hỏi giúp nhìn nhận tình huống một cách toàn diện hơn, cho phép tiếp cận các vấn đề trong công việc một cách hợp lý và sáng tạo hơn.

Đặt câu hỏi cũng thường có thể dẫn đến những khám phá về các chủ đề mà chúng ta chưa từng xem xét trước đây, điều này có thể khuyến khích bản thân khám phá sâu hơn. Có thể áp dụng phương pháp này ở bất cứ đâu, đặc biệt là tại nơi làm việc. Hãy xem xét một bộ phận tại nơi làm việc mà chúng ta không quen thuộc và tạo một danh sách các câu hỏi sẽ giúp hiểu được mục đích của nó.

Ví dụ: nếu đang làm việc trong bộ phận bán hàng và muốn biết thêm về tối ưu hóa cho công cụ tìm kiếm – SEO, hãy cân nhắc việc nhờ nhân viên trong bộ phận đó thực hiện một cuộc phỏng vấn ngắn để tìm hiểu thêm về các dự án và quy trình hiện tại của họ. Nó có thể giúp chúng ta suy nghĩ chín chắn hơn về vai trò của mình tại nơi làm việc vì sự liên quan đến nhóm đó.

Học cách suy nghĩ mở, tư duy đa chiều

Suy nghĩ mở khuyến khích chúng ta tiếp cận thông tin và ý tưởng mới một cách cởi mở, không bị bó buộc bởi những định kiến ​​hay quan điểm cố hữu. Nó giúp nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, từ đó đưa ra những phân tích và đánh giá logic hơn.

Bên cạnh đó, một tư duy đa chiều đòi hỏi chúng ta phải xem xét tất cả các khía cạnh của một vấn đề trước khi đưa ra kết luận. Thay vì chỉ tập trung vào một quan điểm duy nhất, chúng ta cần cân nhắc các yếu tố khác nhau, cả ủng hộ và phản đối ý kiến ​​của mình.

Thực hành chia nhỏ

Nếu là người có tư duy tổng thể, thật khó để xem xét tất cả các chi tiết trước khi đi sâu vào và cố gắng đưa ra giải pháp. Tuy nhiên, một yếu tố quan trọng của tư duy logic là việc chia nhỏ các sự kiện riêng lẻ và kết nối chúng với một kết luận hợp lý. Bắt đầu bằng cách chia nhỏ một nhiệm vụ mà chúng ta phải làm trong cuộc sống hàng ngày. Ví dụ: nếu nhiệm vụ hằng ngày là “chuẩn bị đi làm”, hãy chia nó thành các nhiệm vụ như “đánh răng”, “tắm” và “mặc quần áo”. Cách thực hành này sẽ giúp phát triển thói quen tập trung vào các phần nhỏ hơn của các vấn đề lớn hơn.

Quan sát người khác

Chúng ta có thể bị giới hạn trong cách tiếp cận vấn đề, chẳng hạn như cố gắng tiếp cận một vấn đề theo cách vẫn thường làm vì nhìn chung nó có hiệu quả với chúng ta. Tuy nhiên, việc này có thể đang bỏ lỡ những con đường và giải pháp khác mà chúng ta thậm chí chưa bao giờ cân nhắc.

Hãy nhận biết cách người khác giải quyết vấn đề và chiến lược họ sử dụng, cho dù trong cuộc họp công việc, bài giảng trên lớp hay dự án nhóm. Hãy tò mò về lý do tại sao họ lại đưa ra những lựa chọn cụ thể và đi theo một hướng cụ thể.

Cố gắng đoán trước kết quả các quyết định

Khi nỗ lực củng cố kỹ năng tư duy logic, sẽ rất hữu ích nếu chúng ta xem xét những tác động mà các quyết định ở cả trong tương lai. Chúng ta càng chú ý đến kết quả của các quyết định của mình thì quá trình này sẽ càng trở nên dễ dàng hơn. Khi nghĩ ra giải pháp cho một vấn đề trong công việc, hãy thử nghĩ xem kết quả có thể xảy ra như thế nào. Cuối cùng sẽ thấy dễ dàng hơn khi nghĩ đến kết quả trước mắt và lâu dài của các quyết định của mình, đây là một khía cạnh quan trọng của tư duy logic.

Sử dụng logic để giải quyết vấn đề

Logic giúp phân tích thông tin một cách có hệ thống, từ đó xác định các yếu tố chính, mối liên hệ giữa chúng và loại bỏ những thông tin không liên quan. Nhờ vậy, có thể nắm bắt bản chất vấn đề một cách rõ ràng và chính xác hơn. Hơn nữa, việc thường xuyên sử dụng logic để giải quyết vấn đề sẽ giúp hình thành thói quen tư duy logic trong mọi tình huống, đưa ra những nhận định, đánh giá chính xác và có cơ sở hơn. Nhờ vậy, chúng ta có thể học tập và làm việc hiệu quả hơn, cũng như có khả năng thích nghi tốt hơn với những thay đổi của môi trường xung quanh.

Tư duy logic là hành động phân tích tình huống và sử dụng khả năng suy luận để nghiên cứu vấn đề và đưa ra kết luận hợp lý. Khi  trở thành một nhà tư tưởng logic, chúng ta thu thập tất cả thông tin có thể, đánh giá sự thật và quyết định một cách có phương pháp cách tốt nhất để tiếp tục với quyết định của mình. Hầu hết mọi người coi tư duy logic là một công cụ thiết yếu để động não các ý tưởng, phân tích vấn đề và tìm câu trả lời ở nhà, nơi làm việc hoặc trong các cơ sở giáo dục.