Kế toán quản trị là gì? Vai trò, chức năng và kỹ năng cần có

Kế toán quản trị tập trung vào tất cả các kế toán nhằm thông báo cho ban quản lý về các số liệu hoạt động kinh doanh. Nó sử dụng thông tin liên quan đến chi phí của sản phẩm/ dịch vụ được mua, ngân sách thường được sử dụng để định lượng các quyết định đưa ra trong kế hoạch hoạt động. Kế toán quản lý sử dụng các báo cáo hiệu suất để lưu ý sự khác biệt giữa kết quả thực tế từ ngân sách.

Kế toán quản trị là gì?

Kế toán quản trị là một quá trình cung cấp thông tin tài chính và nguồn lực cho các nhà quản lý trong việc ra quyết định ngắn hạn và dài hạn. Nó giúp doanh nghiệp theo đuổi mục tiêu, kiểm soát các hoạt động kinh doanh bằng cách xác định, đo lường, phân tích, diễn giải và truyền đạt thông tin đầy đủ tới các nhà quản lý.

Kế toán quản trị bao gồm nhiều khía cạnh của kế toán như tính giá thành sản phẩm, lập ngân sách, dự báo và phân tích tài chính khác nhau. Việc trình bày dữ liệu kế toán quản trị có thể được sửa đổi để đáp ứng nhu cầu cụ thể của người dùng cuối.

Vai trò của kế toán quản trị trong doanh nghiệp

Kế toán quản trị đóng vai trò quan trọng trong doanh nghiệp, cung cấp thông tin kịp thời, hữu ích để đưa ra các kế hoạch kinh doanh, đồng thời đo lường hiệu suất theo thời gian để các nhà quản lý có thể xác định các vấn đề đang xảy ra trong một hoặc nhiều đơn vị kinh doanh. Ngoài ra, vai trò của bộ phận kế toán này cũng phải kể đến:

1. Giúp dự đoán tương lai
2. Hỗ trợ đưa ra quyết định mua hoặc bán
3. Dự báo dòng tiền
4. Hiểu sự khác biệt về hiệu suất
5. Phân tích tỷ suất sinh lời

Giúp dự đoán tương lai

Kế toán quản trị có thể trả lời những câu hỏi quan trọng dự báo xu hướng kinh doanh trong tương lai, chẳng hạn: Công tư có nên đầu tư nhiều hơn không? Có nên đa dạng hóa vào các thị trường và khu vực khác nhau không? Có nên mua lại cổ phần từ một doanh nghiệp khác?

Hỗ trợ đưa ra quyết định mua hoặc bán

Những hiểu biết sâu sắc về kế toán quản trị như chi phí và khả năng sản xuất là các yếu tố quan trọng quyết định doanh nghiệp lựa chọn mua hoặc bán. Dữ liệu từ kế toán quản trị cho phép nhà quản lý ra quyết định ở cả cấp độ hoạt động và chiến lược tổng thể.

Dự báo dòng tiền

Việc ước tính dòng tiền và tác động của dòng tiền đối với doanh nghiệp là rất cần thiết. Xem xét chi phí mà công ty sẽ phải chịu trong tương lai và doanh thu đến từ đâu có thể giúp doanh nghiệp thực hiện các bước tiếp theo. Kế toán quản trị hỗ trợ tạo ngân sách, xu hướng mà người quản lý sử dụng để quyết định cách phân bổ tiền và nguồn lực nhằm tạo ra mức tăng trưởng doanh thu như dự kiến.

Hiểu sự khác biệt về hiệu suất

Sự khác biệt giữa những gì đã được dự đoán và những gì đã đạt được là chính là sự khác biệt về hiệu suất. Bằng cách sử dụng các kỹ thuật phân tích, kế toán quản trị giúp ban lãnh đạo xây dựng trên những phương sai tích cực và quản lý những phương sai tiêu cực.

Phân tích tỷ suất sinh lời

Tỷ lệ hoàn vốn (ROI) là điều cần thiết phải biết trước khi bắt tay vào một dự án đòi hỏi nhiều khoản đầu tư. Thông qua kế toán quản trị, nhà quản lý có thể trả lời cho những câu hỏi như: Làm thế nào để doanh nghiệp chọn cơ hội có lợi nhất? Trong khoảng bao nhiêu năm thì doanh nghiệp sẽ hòa vốn trong một dự án?

Chức năng của một kế toán quản trị

1. Xây dựng kế hoạch
2. Thực hiện tổ chức, điều hành
3. Kiểm soát & đánh giá các kết quả thực hiện
4. Ra quyết định

Xây dựng kế hoạch

Để xây dựng kế hoạch, các nhà quản lý phải dự đoán kết quả các chỉ tiêu kinh tế sẽ xảy ra, dựa trên cơ sở có sẵn từ kế toán quản trị, bao gồm thu thập, phân tích thông tin tài chính, đưa ra các dự báo và ước tính về tình hình tài chính trong tương lai. Trong quá trình xây dựng, họ phải liên kết tất cả các chỉ tiêu kinh tế với nhau, vẽ ra những tác động về nguyên nhân cũng như kết quả sẽ xảy ra trong tương lai.

Thực hiện tổ chức, điều hành

Đây là chức năng cơ bản của các kế toán quản trị, với mục đích truyền đạt các chỉ tiêu kế hoạch đã xây dựng cho nội bộ doanh nghiệp, tổ chức các hoạt động tại các bộ phận/ phòng ban theo kế hoạch đã phê duyệt. Với chức năng này, các nhà quản lý cần liên kết giữa các bộ phận với nhau, sử dụng nguồn nhân sự hợp lý nhằm tối ưu các yếu tố trong quá trình sản xuất nhằm đạt được các mục tiêu đề ra.

Kiểm soát & đánh giá các kết quả thực hiện

Đối chiếu các chỉ tiêu của kết quả thực hiện với kế hoạch nhằm kiểm tra, đánh giá tình hình thực hiện kết quả của doanh nghiệp. Thông qua đó, nhà quản lý có thể phân tích, thu nhận các thông tin nhằm phục vụ cho hoạt động kinh doanh tiếp theo.

Thực tế, việc kiểm tra, đánh giá thường lo so sánh, đối chiếu để cho thấy được sự khác nhau giữa việc thực thi và kế hoạch đã xây dựng. Qua đó có thể xác định những nguyên nhân gây ảnh hưởng để điều chỉnh quá trình thực hiện của từng cá nhân, bộ phận, nhằm giúp tổ chức hoạt động tối ưu hơn.

Ra quyết định

Ra quyết định là chức năng cơ bản nhất của kế toán quản trị. Thông qua nguồn thông tin được thu thập, phân tích và chọn lọc, có thể giúp nhà quản lý đưa ra quyết định đối với từng hoạt động cụ thể trong quá trình kinh doanh, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tiết kiệm chi phí,…

Quá trình ra quyết định thường dựa trên cơ sở tổng hợp từ nhiều thông tin khác nhau, trong số đó, các thông tin từ kế toán quản trị đóng vai trò quyết định và có độ tin cậy cao nhất. Kế toán quản trị đóng vai trò tổng hợp, phân tích, chọn lọc hệ thống thông tin đa dạng như chủng loại, số lượng, chi phí, vốn, lợi nhuận, thị trường,… nhằm giúp các nhà quản trị lựa chọn dễ dàng hơn.

Kỹ năng cần có để trở thành kế toán quản trị

Mặc dù về mặt kỹ thuật, yêu cầu tối thiểu của một kế toán quản trị là bằng cử nhân (hầu hết đều có bằng Kế toán hoặc Tài chính), nhưng nhiệm vụ, trách nhiệm của vai trò này đòi hỏi kỹ năng và kiến ​​thức đi kèm với kinh nghiệm sâu rộng trong lĩnh vực tài chính.

Một số yêu cầu quan trọng cần thiết cho vị trí kế toán quản trị bao gồm:

Tư duy phản biện

Kế toán quản trị thường phải đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu và thông tin tài chính, tư duy phản biện cho phép họ xem xét, phân tích các khía cạnh khác nhau, suy nghĩ logic, hiểu rõ tác động của các quyết định và đưa ra những lựa chọn phù hợp nhất. Tư duy phản biện còn cho phép kế toán quản trị nhận ra và phân tích các vấn đề tiềm ẩn, tìm ra giải pháp tốt nhất dựa trên sự cân nhắc kỹ lưỡng và cơ sở khoa học.

Kỹ năng giải quyết vấn đề

Kế toán quản trị thường đóng góp một phần quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến quản lý chi phí và hiệu suất kinh doanh của doanh nghiệp. Với những tình huống phức tạp và thay đổi liên tục trong kinh doanh, kế toán quản trị cần phải đưa ra các giải pháp hợp lý nhằm đạt được mục tiêu kinh doanh.

Tư duy phân tích

Tư duy phân tích giúp các kế toán quản trị xem xét, phân tích dữ liệu để đưa ra những thông tin quan trọng, hỗ trợ cho các quyết định kinh doanh. Với một tư duy phân tích xuất sắc, các kế toán quản trị có thể dễ dàng nhận ra xu hướng, mối liên hệ và sự tương quan giữa các yếu tố trong một hệ thống kế toán. Giúp định rõ rủi ro và cơ hội, từ đó đưa ra các biện pháp kiểm soát và quản lý hiệu quả.

Kỹ năng lãnh đạo

Khả năng lãnh đạo giúp kế toán quản trị giao tiếp, tương tác và hướng dẫn các bộ phận/ phòng ban trong doanh nghiệp về các thông tin tài chính. Kỹ năng lãnh đạo cũng giúp họ tạo động lực, xây dựng một môi trường làm việc tích cực, khuyến khích sự phát triển của các thành viên trong nhóm.

Hơn nữa, trong vai trò kế toán quản trị, họ có thể tham gia vào quyết định chiến lược kinh doanh và đóng góp ý kiến từ khía cạnh tài chính. Kỹ năng lãnh đạo giúp thể hiện ý kiến một cách rõ ràng, tác động và thúc đẩy sự thay đổi tích cực trong tổ chức.

Kỹ năng giao tiếp

Kế toán quản trị thường phải làm việc với nhiều bộ phận, phòng ban khác nhau trong doanh nghiệp. Vì vậy, họ cần phải có khả năng giao tiếp hiệu quả để truyền đạt thông tin tài chính một cách dễ hiểu, chính xác.

Bên cạnh đó, kế toán quản trị cũng cần phải lắng nghe và hiểu ý kiến của các bên liên quan, đưa ra các giải pháp và đề xuất phù hợp nhằm hỗ trợ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Kỹ năng tổ chức

Kế toán quản trị thường phải quản lý nhiều dữ liệu tài chính, đồng thời phải đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của các thông tin. Do đó, họ cần có khả năng tổ chức nhằm tối ưu các thông tin, dữ liệu, tài liệu quan trọng, biết cách sắp xếp, phân loại thông tin một cách hợp lý, giữ các tài liệu để dễ dàng truy cập khi cần thiết.

Kiến thức và hiểu biết về kế toán chi phí

Tất nhiên, đây là một yếu tố cần thiết để trở thành kế toán quản trị. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý chi phí và hiệu suất kinh doanh của doanh nghiệp. Kế toán quản trị cần phải hiểu rõ các chi phí này để giúp nhà quản lý đưa ra các quyết định kinh doanh đúng lúc và phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp.

Hiểu biết thấu đáo về các nguyên tắc thuế

Các quy định thuế phức tạp và thay đổi liên tục, vì vậy kế toán quản trị cần hiểu biết và cập nhật thường xuyên các nguyên tắc thuế nhằm đảm bảo tính chính xác và tuân thủ quy định thuế của doanh nghiệp. Ngoài ra, việc hiểu biết thấu đáo về các nguyên tắc thuế cũng giúp các kế toán quản trị đưa ra các giải pháp tài chính phù hợp với mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp.

Nhạy bén trong kinh doanh

Kế toán quản trị là một vị trí quan trọng trong doanh nghiệp, đóng vai trò trong việc hỗ trợ nhà quản lý đưa ra các quyết định kinh doanh dựa trên thông tin tài chính. Để làm được điều này, kế toán quản trị cần phải hiểu rõ về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm các hoạt động sản xuất kinh doanh, chiến lược kinh doanh, thị trường cạnh tranh. Họ cần sự nhạy bén trong kinh doanh, nhằm hỗ trợ đưa ra các giải pháp kế toán phù hợp, đưa tổ chức phát triển hơn nữa.

Có năng khiếu về toán học và các con số

Kế toán quản trị cần phải có kiến thức vững chắc về các phương pháp toán học, đồng thời có khả năng áp dụng các phương pháp này để thực hiện phân tích và đánh giá các số liệu kế toán.

Với sự bùng nổ của công nghệ ngày nay, kế toán quản trị cũng phải có khả năng làm việc với các công cụ, phần mềm kế toán để tính toán và phân tích các số liệu tài chính, khả năng đọc hiểu các báo cáo tài chính.

Phân biệt kế toán quản trị và kế toán tổng hợp

Một số câu hỏi thường gặp về kế toán quản trị

Thách thức, khó khăn trong công việc của một kế toán quản trị?

• Đảm bảo tính chính xác của thông tin tài chính, đặc biệt là trong môi trường kinh doanh phức tạp và thay đổi liên tục như hiện nay.

• Đối mặt với sự thay đổi trong quy định thuế, đòi hỏi họ phải cập nhật kiến thức liên tục và luôn cẩn trọng để tránh các sai sót.

• Có thể phải giải quyết các vấn đề phức tạp và khó khăn, như việc giải thích các sai lệch trong báo cáo tài chính hoặc đưa ra giải pháp cho vấn đề chi phí.

• Cần phải có khả năng giao tiếp và hợp tác tốt với các bộ phận, phòng ban trong tổ chức nhằm đảm bảo tính toàn vẹn của thông tin và đưa ra các quyết định hiệu quả.

Phân biệt kế toán quản trị và kế toán tài chính

Ai chịu trách nhiệm về kế toán quản trị?

Người quản lý sử dụng thông tin kế toán quản trị để đưa ra các quyết định kinh doanh phải chịu trách nhiệm về nó. Trong khi các kế toán quản trị phải chịu trách nhiệm về các thông tin tài chính, đảm bảo chúng chính xác và đã được chọn lọc kỹ lưỡng.

Kế toán quản trị đóng vai trò quan trọng trong việc soạn thảo báo cáo tài chính một cách chính xác và đầy đủ, nhằm sử dụng nội bộ và xây dựng chiến lược dài hạn của tổ chức. Nếu không có kế toán quản trị tốt, ban lãnh đạo công ty có thể gặp khó khăn trong việc đưa ra những lựa chọn phù hợp hoặc hiểu sai bức tranh tài chính thực sự của công ty. Bởi vì các tài liệu kế toán quản trị không phải là tài liệu chính thức nên chúng không phải tuân theo GAAP (Nguyên tắc kế toán được chấp nhận chung) và có thể được sử dụng nội bộ cho nhiều mục đích khác nhau.

>> Các vị trí kế toán phổ biến:

• Kế toán doanh nghiệp
• Kế toán tài chính
• Kế toán tổng hợp
• Kế toán công nợ
• Kế toán thuế
• Kế toán kho
• Kế toán nội bộ
• Kế toán bán hàng