Gross margin là gì? Công thức & cách tính biên lợi nhuận gộp

Gross margin cao hơn có nghĩa là có nhiều tiền hơn để trang trải chi phí hoạt động trong doanh nghiệp. Cả lợi nhuận gộp và tỷ suất lợi nhuận gộp đều là những chỉ số chính mà chủ doanh nghiệp nên liên tục xem xét để duy trì lợi nhuận.

Gross margin là gì?

Gross Margin hay Gross Profit Margin (GPM) là tỷ suất lợi nhuận gộp được tính bằng cách chia lợi nhuận gộp cho doanh thu rồi nhân 100% để ra tỷ lệ phần trăm, viết tắt là GPM. Chỉ số này cho biết tỷ lệ lợi nhuận gộp mà doanh nghiệp đạt được từ việc sản xuất, bán hàng sau khi trừ đi các chi phí trực tiếp liên quan. 

Đây là một trong những chỉ số quan trọng đánh giá sức khỏe, khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Nếu chỉ số Gross margin cao chứng tỏ doanh nghiệp có khả năng tạo ra lợi nhuận cao từ hoạt động sản xuất, bán hàng. Ngược lại, nếu chỉ số này thấp thì doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc tạo lợi nhuận và có thể cần phải tìm cách tăng giá bán hoặc giảm chi phí sản xuất để cải thiện lợi nhuận.

Ý nghĩa của Gross Margin

Đánh giá hiệu quả hoạt động doanh nghiệp

Thông qua chỉ số Gross margin, nhà quản lý có thể đánh giá được doanh nghiệp đang có lợi nhuận hay không, hoặc để so sánh trong nội bộ doanh nghiệp. Xem xét xem doanh nghiệp có tiềm năng phát triển không, lợi nhuận có đủ yêu cầu kinh doanh hay không.

Chọn ra các doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh lớn

Gross margin cũng có ý nghĩa giúp doanh nghiệp so sánh với các đối thủ cạnh tranh cùng lĩnh vực. Từ đó có thể xác định được vị thế của doanh nghiệp trên thị trường. Cũng từ dữ liệu này, khi doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn, ngân hàng sẽ đưa ra mức tỷ suất lợi nhuận phù hợp theo từng loại hình, quy mô kinh doanh của đơn vị.

Cách tính biên lợi nhuận gộp

Gross Profit Margin là tỷ suất lợi nhuận mà doanh nghiệp thu về trừ đi giá vốn hàng hóa, chi phí kinh doanh. Cách tính chỉ số Gross margin như sau:

Gross margin = Lợi nhuận gộp / Doanh thu thuần x 100%

Trong đó:

• Doanh thu thuần = Doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ – các khoản giảm trừ
• Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn sản phẩm đã bán

Yếu tố ảnh hưởng đến Gross Margin

Hiệu quả sản xuất

Gross profit margin được tính bằng tỷ lệ giữa lợi nhuận gộp và doanh thu. Trong đó, lợi nhuận gộp là khoản tiền thu được từ doanh thu trừ đi chi phí sản xuất hàng hóa, cung cấp dịch vụ. Nếu công ty cải thiện hiệu quả sản xuất, giảm thiểu chi phí sản xuất và tăng sản lượng sản phẩm, lợi nhuận gộp sẽ tăng, dẫn đến Gross margin cũng tăng theo. Ngược lại, nếu hiệu quả sản xuất kém, chi phí sản xuất tăng và sản lượng giảm, lợi nhuận gộp giảm và Gross profit margin cũng bị kéo giảm theo.

Doanh thu bán hàng 

Nếu công ty có doanh thu bán hàng cao, và chi phí sản xuất không tăng theo tương xứng, lợi nhuận gộp sẽ tăng, dẫn đến tăng Gross margin. Tuy nhiên, nếu doanh thu giảm mà doanh nghiệp tối ưu được giá vốn bán hàng thì biên độ lợi nhuận sẽ không giảm theo. Trường hợp doanh thu không đủ chi trả chi phí đầu vào thì lúc này chỉ số Gross margin cũng không có ý nghĩa.

Chiến lược định giá sản phẩm

Định giá sản phẩm là quá trình xác định giá bán của sản phẩm/ dịch vụ của công ty. Khi định giá sản phẩm, doanh nghiệp cần tính toán chi phí sản xuất, chi phí kinh doanh và lợi nhuận mong muốn để xác định giá bán. Nếu đã tối ưu được vốn, đồng thời bán được hàng nhưng định giá kém vẫn khiến Gross margin thấp.

Nếu công ty định giá sản phẩm quá thấp so với chi phí sản xuất và kinh doanh, biên độ lợi nhuận cũng giảm. Ngược lại, nếu công ty định giá sản phẩm quá cao, khách hàng có thể không mua sản phẩm, dẫn đến doanh thu giảm, Gross margin giảm.

Quản lý rủi ro hiệu quả

Quản lý rủi ro là quá trình xác định, đánh giá và quản lý các rủi ro có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của công ty. Nếu công ty có chính sách quản lý rủi ro tốt, giảm thiểu được các rủi ro tiềm ẩn, giúp giảm chi phí phát sinh từ các rủi ro, điều này giúp biên độ lợi nhuận tăng.

Phương pháp để tăng tỷ suất lợi nhuận gộp (Gross margin)

Có thể khó, nhưng không phải là không thể để các doanh nghiệp cải thiện biên độ lợi nhuận gộp. Nếu một doanh nghiệp liên tục cho thấy tỷ suất lợi nhuận thấp hơn so với đối thủ cạnh tranh, thì đây là phương pháp để khắc phục tình trạng này:

Giảm chi phí sản xuất

Khi công ty phát triển, họ có thể đặt hàng với số lượng lớn, thiết lập các điều khoản thanh toán tốt hơn với các nhà cung cấp hoặc tăng khối lượng, tất cả những điều này sẽ làm giảm chi phí sản xuất. Hoặc chuyển sang sử dụng nguyên liệu thô rẻ hơn để giảm giá vốn hàng bán, cũng có thể làm tăng tỷ suất lợi nhuận gộp. Tuy nhiên, cần phải cẩn thận, vì việc cắt giảm quá nhiều chi phí trong quá trình sản xuất có rủi ro dẫn đến sản phẩm kém chất lượng khiến khách hàng bỏ đi, dẫn đến việc giảm doanh thu.

Mở rộng quy mô

Để giảm chi phí sản xuất mà không ảnh hưởng đến chất lượng, nhiều doanh nghiệp chọn mở rộng quy mô sản xuất. Chiến lược này khá hiệu quả trong dài hạn. Bằng cách mở rộng quy mô, doanh nghiệp sẽ giảm được chi phí trung bình của nguyên liệu, máy móc, nhân công, tài sản,…

Tăng giá

Đặc biệt là trong thời kỳ kinh tế khó khăn như lạm phát, các doanh nghiệp có lợi nhuận bị thu hẹp có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tăng giá. Khi tăng giá, điều quan trọng là phải theo dõi giá của đối thủ cạnh tranh để đảm bảo doanh nghiệp không đẩy khách hàng tới những lựa chọn thay thế rẻ hơn. Hãy tăng giá dần dần, hoặc thông báo trước cho khách hàng, điều này khiến họ thấy được tôn trọng và thoải mái hơn.

Một số câu hỏi thường gặp về Gross Margin

Chỉ số Gross Margin như thế nào là tốt?

Gross Profit Margin ổn định qua thời kỳ

Thường thì doanh nghiệp duy trì Gross Profit Margin ổn định qua các thời kỳ. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các đối thủ cạnh tranh thay đổi mô hình kinh doanh sẽ tạo ra những biến động về chỉ số này.

Khi nhận thấy biên lợi nhuận ròng có sự giảm sút bất thường, các nhà quản lý cần đánh giá và xem xét kỹ nguyên nhân. Hiệu quả sản xuất thấp và doanh thu bán hàng sụt giảm có thể là những nguyên nhân chính gây ra sự giảm sút của Gross Margin. Còn nếu biên độ này tăng, có thể là do sự ra đời của các sản phẩm mới, sự rút lui của đối thủ cạnh tranh,…

Gross Profit Margin có xu hướng tăng qua thời kỳ

Doanh nghiệp có biên độ lợi nhuận gộp tăng qua các thời kỳ là một tín hiệu rất tốt. Điều này cho thấy hoạt động sản xuất của doanh nghiệp đang được cải thiện và tối ưu hóa. Khi tỷ suất lợi nhuận gộp tăng, doanh nghiệp sẽ gia tăng lợi thế và năng lực cạnh tranh, đồng nghĩa với việc hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đang được củng cố.

Gross Profit Margin cao hơn so với trung bình ngành

Để sử dụng chỉ số biên độ lợi nhuận gộp một cách hiệu quả, doanh nghiệp nên so sánh với các doanh nghiệp khác trong cùng ngành. Doanh nghiệp nào có chỉ số Gross Profit Margin cao hơn, cho thấy doanh nghiệp đó có lợi thế cạnh tranh hơn so với các đối thủ cạnh tranh khác. Do đó, chỉ số GPM có thể giúp nhà đầu tư đánh giá được sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành và quyết định đầu tư một cách có hiệu quả.

Phân biệt tỷ suất lợi nhuận gộp và tỷ suất lợi nhuận ròng là gì?

Biên độ lợi nhuận gộp là tỷ lệ phần trăm doanh thu còn lại sau khi trừ chi phí bán hàng. Cho thấy mức độ hiệu quả của doanh nghiệp trong việc sản xuất, bán hàng.

Ngược lại, biên độ lợi nhuận ròng là tỷ lệ phần trăm doanh thu sau khi thanh toán tất cả các chi phí kinh doanh (bao gồm thuế, chi phí,…). Đây là tỷ lệ phần trăm của tất cả doanh thu trong doanh nghiệp cuối cùng sẽ thuộc về chủ sở hữu.

Tỷ suất lợi nhuận gộp cho thấy doanh nghiệp sử dụng các yếu tố đầu vào hiệu quả như thế nào, chẳng hạn như nguyên vật liệu, nhân công, chi phí sản xuất,… Các nhà lãnh đạo sử dụng tỷ lệ Gross margin để phân tích khả năng sinh lời của doanh nghiệp, cả về tổng thể và sản phẩm cụ thể, đồng thời dự báo doanh thu và lợi nhuận trong tương lai. 

Tỷ suất lợi nhuận gộp là công cụ hữu ích để hiểu một công ty, nhưng lưu ý, đây chỉ là một phần của một bài toán phức tạp, khi tách biệt thì nó không đảm bảo được tính tổng quan và đầy đủ. Do đó, doanh nghiệp phải tính đến các chi phí hoạt động khác.